|
|
Durumu
değerlendirin
Trafik kazalarında, travmaya bağlı olarak omurga ve eklem yaralanmaları kaçınılmazdır.
İşte bu durumda kesinlikle dikkatli olmalısınız. Yanınızda varsa, en iyi
yöntem trafik kazasının şekli ve türü ne olursa olsun derhal hastaya
boyunluk takmaktır. Boyunluk, otomobilinizde, ilkyardım çantası gibi
bulundurmanız gereken en önemli gereçtir. Eğer gerekli ilkyardım
bilgilerine ve deneyime sahip değilseniz, ambulans gelene kadar herhangi
birinin yaralıyı kıpırdatmasına engel olmanız en akıllıca davranış
olacaktır. Sadece boyunluk takmak ve bilinçsizce taşınmaya engellemek, yaralının
yaşam şansını yüzde 80 arttıracaktır. Eğer kaza geçiren araçta yangın
tehlikesi söz konusuysa, ancak o zaman yaralıyı araçtan çıkartmaya teşebbüs
edin. Ardından hastanın durumunu değerlendirmek için dört duyunuzdan
yararlanabilirsiniz.
Konuşun
Yaralı ile sözle temas kurmaya çalışın. "Adın ne, Olay nasıl
oldu?" gibi sorularla hem şuurunun açık kalmasını sağlayabilir, hem
ona moral verebilir, hem de ambulans gelene kadar bazı gerekli bilgileri
edinebilirsiniz. Ama bunları yaparken muhtemel bir felci önlemek için boyunluğu
takmış olmalı ve yaralının anlını tutarak başını hareket ettirmesine
engel olmalısınız. Eğer sorularınıza mantıklı cevaplar verebiliyorsa,
bilinci açık demektir. Vücudundaki hasarı en iyi ondan öğrenebilir ve
gelen acil yardım ekibinin işini kolaylaştırmış olursunuz. Sorularınıza
mantıksız cevaplar veriyor, konuşması kayıyorsa bu onun beyninde muhtemel
bir kanamaya işaret eder.
İzleyin
Yaralı, sözlü uyarılara cevap vermiyorsa, yapılması gereken onun vücut
fonksiyonlarını gözlemektir. Nefes alıp veriyor mu? Göğüs kafesi kalkıp
iniyor mu? Bunu anlamak için hastanın giysilerinin üst bölümünü keserek
çıkartmanızdır. Yaralının gözbebeklerine eğer varsa ışık tutun.
Yoksa, gözkapaklarını elinizle bir süre örtüp, tekrar açarak gözbebeği
hareketini izleyin. Eğer gözbebekleri ışığa tepki gösteriyor ve küçülüyorsa
beyinde problem yok demektir. Ancak kazazede eğer olaydan önce morfin veya aşırı
alkol gibi uyuşturucu etkisi altındaysa veya gözüne atropin gibi bir ilaç
damlatmışsa, tepkiler yanıltıcı olacaktır. Unutmayın. Kazazedede kalp atışları,
dolayısıyla solunum durmuşsa, en belirgin görünüm tende ve dudaklarda
morarmadır. İnsan teni normalde pembe beyazdır. Ancak hasta fazlasıyla esmer
tenli, hatta zenci olabilir. O zaman dudak içlerine bakmamız gerekir. Irk,
renk, cinsiyet farkı ne olursa olsun dudak içi (mukoza) aynı renktir. Morarma
olup olmadığını buradan gözlemleyebilirsiniz.
Dokunun
• Nabız
Nabzına bakın. Ancak bunu yaparken bilek yerine boyun atardamarını tercih
edin. Zira kalp faaliyeti yavaşlamış ve kan basıncı düşmüşse, kolda nabız
atışını hissetmeniz çok zordur. Özelikle hasta şoka girmişse, bilekten
hiç nabız alamazsınız ve hastanın öldüğünü sanabilirsiniz. Boyundan
nabız almayı öğrenmek için önce kendinizi dinleyerek pratik yapın.
• Memeler
İnsan bedeninde sinir uçlarının toplandığı bölgeler meme uçlarıdır.
Yurdumuzdaki ahlaki değerler göz önüne alındığında, yaralı bir kadınsa,
kulak memesini deneyebilirsiniz. Parmak uçlarınızla sıkın ve yaralının acıya
karşı tepkisini almaya çalışın.
• Parmak uçları
Yaralının tırnağının üzerine iki parmağınızla basınç uygulayın. Basıncı
kaldırdığınız takdirde, beyazlık kızarmaya başlarsa kan dolaşımı,
dolayısıyla kalp atışı var demektir. Beyazlığın kalıcı olması, kalbin
durduğuna yorumlanabilir.
• Dinleyin
Hastanın nefesini dinleyerek hissetmeye çalışın. Bu arada ağzını
koklayarak da nefes alıp almadığını kontrol edebilirsiniz